Assad rrezikon gjykimin për krime ndaj njerëzimit, çfarë mund të ndodhë me ish-presidentin e Sirisë

Sipas raporteve të publikuara nga organizatat e të drejtave të njeriut dhe media në ditët e fundit, varreza masive janë gjetur jashtë kryeqytetit sirian Damask me trupat e gati 100,000 sirianëve.

Raportimet thonë se regjimi i ish-presidentit Bashar al-Assad, i cili u rrëzua nga pushteti, është përgjegjës për torturimin dhe vrasjen e tyre, shkruan Al Jazeera.

Raportet tregojnë se zona Al-Qutaifah, 40 kilometra larg Damaskut, është vetëm një nga varrezat e shumta masive të përdorura nga regjimi i mëparshëm gjatë viteve për të asgjësuar kundërshtarët e tij.

Assad i ka kryer aktivitete të tilla si pjesë e një politike sistematike që nga viti 2011, kur shpërtheu revolucioni popullor me kërkesën për të ndryshuar regjimin në vend.

Hapi themelor në ndjekjen e personave përgjegjës për këto krime është ngritja e padive përkatëse para gjykatave që janë kompetente për të hetuar shkeljet e tilla të të drejtave të njeriut, dhe më pas fillimi i një hetimi për krimet për të cilat ata akuzohen.

Raportuesja speciale e OKB-së për torturën, Alice Jill Edwards, tha se dihet mirë se regjimi i Asadit ka torturuar mijëra të burgosur dhe të burgosur, dhe se këto metoda përfshijnë goditjet elektrike dhe sulmet seksuale.

Në një intervistë me Al Jazeera, Edwards konfirmoi se ajo kishte përgatitur një listë të plotë të atyre akuzave, e cila përmbante fakte dhe shembuj specifikë të asaj që kishte bërë Al-Assad.

Ajo gjithashtu theksoi se është takuar me përfaqësues të Gjykatës Ndërkombëtare Penale për të arritur drejtësinë dhe për të kompensuar viktimat dhe të mbijetuarit.

Ajo gjithashtu vuri në dukje se Rusia, e cila aktualisht po strehon Al-Asadin (pasi i dha atij azil), është e detyruar nga ligji ndërkombëtar të gjykojë Bashar al-Asad ose t’ia dorëzojë atë autoriteteve të reja në Siri.

Dokumentimi i krimeve

Që nga viti 2011, krimet e regjimit sirian kundër civilëve që fillimisht morën pjesë në demonstrata, duke kërkuar përmirësimin e kushteve të tyre të jetesës, kanë filluar të përshkallëzohen, për të kërkuar më vonë ndryshimin e të gjithë regjimit, duke pasur parasysh dhunën që ushtron ndaj demonstruesve.

Për shkak të kësaj, shumë organizata të të drejtave të njeriut dhe qendra kërkimore kanë punuar në mënyrë aktive për të dokumentuar këto krime.

“Gjatë 14 viteve të punës, ne kemi dokumentuar krime të shumta dhe një sërë urdhrash që mund të kryhen vetëm me urdhër të drejtpërdrejtë të Bashar al-Assad, si bombardimet, vrasjet dhe përdorimi i bombave me fuçi dhe armëve kimike kundër civilëve në Siria”, thotë Fadel Abdulghani, drejtor i Observatorit Sirian për të Drejtat e Njeriut, rrjeti i të drejtave të njeriut.

Duke folur për Al Jazeera, Fadel konfirmoi se kishte “tonelata me prova” që dokumentonin qindra mijëra raste, përveç mijëra dokumenteve nga vetë regjimi.

Prandaj, “ai nuk ka dyshim se Bashar al-Assad do të përgjigjet dhe do të dënohet në bazë të provave, përmes një procesi të drejtë”.

“Ne nuk do të pranojmë që ai të torturohet ose të zhduket me forcë, siç bëri me dhjetëra mijëra sirianë.”

Drejtori i Rrjetit Sirian për të Drejtat e Njeriut thekson se qeveria e re në Siri duhet të bëjë sa vijon:

Të krijohet një kushtetutë e re në vend, sepse kushtetuta aktuale është krijuar nga regjimi në një mënyrë që shkel të drejtat e njeriut, duke i përqendruar në të njëjtën kohë të gjitha pushtetet në duart e pushtetit ekzekutiv të përfaqësuar nga presidenti.

Ndryshoni sistemin gjyqësor në Siri, sepse gjykatat nuk janë të kualifikuara dhe nuk kanë juridiksion për të shqyrtuar krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit në të cilat është përfshirë Al-Assad.

Al-Assad ishte praktikisht presidenti i Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Ministri i Drejtësisë ishte zëvendësi i tij.

Ai emëroi edhe gjyqtarë të Gjykatës së Lartë Kushtetuese, duke e bërë të gjithë qeverinë absolutisht diktatorike.

Ratifikimi i Konventës së Romës të Gjykatës Ndërkombëtare Penale, e cila do ta vendoste Sirinë nën juridiksionin e asaj gjykate, e cila do të mundësonte ndjekjen penale të krimeve të kryera në Siri dhe sjelljen e personave përgjegjës para drejtësisë.

Mundësia e gjykimit të Al Asadit

Fakti që Rusia dhe Siria nuk janë nënshkruese të Statutit të Romës, mbi bazën e të cilit u krijua Gjykata Ndërkombëtare Penale në vitin 1998, është një pengesë për futjen e regjimit të Bashar al-Asadit nën juridiksionin e asaj gjykate, kështu që në në këtë rast, do të duhet të përdoren rrugë të tjera ligjore për të ndëshkuar ata që janë përgjegjës për krimet kundër sirianëve.

Raed Abu Badawiyah, profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin Arabo-Amerikan, shpjegon këto opsione.

“Nëse kemi të bëjmë me çështjen e llogaridhënies përmes mekanizmave ndërkombëtarë, ka më shumë se një rrugë. Megjithatë, opsioni më serioz dhe më efektiv, nga këndvështrimi im, është që Këshilli i Sigurimit i OKB-së ta dërgojë çështjen në Gjykatën Penale Ndërkombëtare”, thotë ai.

Abu Badawiya i shpjegoi Al Jazeera-rëndësinë e kësaj rruge sepse kompenson faktin që Siria nuk është nënshkruese e Statutit të Romës.

Gjithashtu, veprimi i Këshillit të Sigurimit në këtë çështje bie në juridiksionin e gjykatës, gjë që mundësohet nga Statuti i Romës.

Kjo ofron mundësinë e përcjelljes së rasteve që kanë të bëjnë me krimet e mbuluara nga ky traktat, qofshin ato krime lufte, gjenocid apo edhe krime me motive fetare.

Megjithatë, problemi me të cilin përballet ky opsion do të jetë ende fuqia e vetos, të cilën Rusia mund ta përdorë për të mposhtur çdo rezolutë të OKB-së që synon të ndëshkojë Bashar al-Asad dhe regjimin e tij.

Megjithatë, profesori i së drejtës ndërkombëtare thotë se Rusia përfundimisht mund të vendosë të heqë dorë nga mbrojtja e Al-Asadit në këmbim të lëshimeve politike nga Perëndimi – nga evropianët apo Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Sa i përket mundësive të tjera, Abu Badawiya beson se nëse provat e reja të zbuluara ose ato që qeveria e re pritet të zbulojë në fazën tjetër, siç janë rastet e ekzekutimeve masive, torturave ose fshehja e trupave në varreza masive, konfirmojnë shkelje masive të të drejtave, atëherë ajo ofron një mundësi për të shkuar në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, një parim mbi të cilin mbështetet Republika e Afrikës së Jugut në çështjen e saj kundër Izraelit.

Taj al-Din al-Huseini, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Mohammed V në Rabat, shton një opsion tjetër, i cili është jashtë kornizës së institucioneve ndërkombëtare.

Ai beson se ekziston mundësia që Bashar al-Assad të ndiqet penalisht brenda legjislacionit të brendshëm të vendeve, pavarësisht nëse bëhet fjalë për vendet në tokën e të cilave mund të shkelë apo për vendin të cilit i përket.

Al-Husseini shton se ekziston një marrëveshje nga e cila tani mund të përfitojë administrata e re në Siri dhe kjo është marrëveshja e nënshkruar mes Sirisë dhe Rusisë në vitin 2022, e cila i referohet ekstradimit të personave të kërkuar.

Në këtë rast, nëse Siria vendos të gjykojë Bashar al-Assad-in, ajo ka të drejtë t’i paraqesë një kërkesë Rusisë bazuar në këtë marrëveshje, sepse është një traktat ndërkombëtar dhe sovraniteti shtetëror nuk përfundon për shkak të një revolucioni ose një grusht shteti ushtarak.

Azili në Rusi

Kur bëhet fjalë për mbrojtjen që Rusia mund t’i ofrojë Bashar al-Asad-it pas dhënies së azilit, ka shumë detaje ligjore, si nga pikëpamja formale, ashtu edhe sipas ligjeve ndërkombëtare.

Profesori i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Mohammed tha se vendimi i presidentit rus Vladimir Putin për të pranuar, siç e quajti ai, “azil për arsye humanitare” për Bashar al-Assad, nga pikëpamja formale ka karakter politik.

Vendimi është marrë nga presidenti i shtetit rus dhe nuk ka kaluar nëpër procedurat administrative që janë të detyrueshme për kërkesat për azil politik në vendet e tjera.

Prandaj, ky vendim është në juridiksionin e Presidentit të Shtetit për trajtimin e rasteve të tilla.

Al-Huseini shtoi se ky azil është i papranueshëm nga pikëpamja ligjore. “Nëse marrim parasysh nenin 14 të Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut, i cili jep të drejtën e azilit në rast të persekutimit, arsyeve të natyrës etnike ose racore apo konflikteve të caktuara, atëherë kjo nuk vlen për personat e akuzuar për krime kundër njerëzimi, tortura, gjenocidi apo krime të tjera të përcaktuara nga statuti i Gjykatës Penale Ndërkombëtare”.