Kovaçevski: Maqedonia e Veriut dhe rajoni i përkasin BE-së, kjo mundësi historike nuk duhet humbur

Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, në seancë mbajti fjalën: “Bashkëpunimi i sinqertë rajonal e mban rajonin stabil”, në kuadër të forumit për dialog të Prespës, i cili mbahet në Strugë, ku marrin pjesë përfaqësues të nivelit të lartë politik nga rajoni dhe nga Bashkimi Evropian, Shtetet e Bashkuara dhe NATO.

Më poshtë teksti integral nga fjalimi i sotëm i kryeministrit Kovacevski.

“Qëllimi politik i Ballkanit Perëndimor është anëtarësimi i plotë në Bashkimin Evropian. Vendi i të gjitha vendeve nga Ballkani Perëndimor është në BE dhe nismat rajonale janë një nga rrugët e bashkëpunimit më të mirë në rrugën drejt anëtarësimit të plotë në BE. Të gjitha vendet e rajonit janë praktikisht në atë rrugë. Rajoni sot ka potencialin e nevojshëm udhëheqës për të marrë vendime të tilla.

Dhe ajo që është e nevojshme tani – është që ne të dyfishojmë përpjekjet tona në çdo plan, por edhe të marrim mbështetjen e nevojshme nga partnerët tanë evropianë, për të përshpejtuar procesin e integrimit.

E theksoj këtë sepse mesazhet e partnerëve tanë strategjikë nga BE-ja nuk kanë qenë kurrë më të qarta – se deri në vitin 2030 është i mundur zgjerimi i Bashkimit Evropian me vendet e Ballkanit Perëndimor dhe se tani varet praktikisht nga ne se si do ta lëvizim proceset në rajon.

Lufta në Ukrainë i kujtoi Evropës se në sipërfaqen gjeografike të kontinentit evropian, ekziston një hendek gjeostrategjik. Nuk duhet të harrojmë se lufta në Ukrainë po zhvillohet 700 kilometra larg vendit ku jemi sot.

Shtetet nga Ballkani Perëndimor, ambiciet evropiane të të cilëve nuk janë të diskutueshme. Por secili prej shteteve ka një kapacitet të ndryshëm rezistence ndaj tendencave jodemokratike që vijnë nga jashtë, kryesisht për shkak të ritmit të ndryshëm të demokratizimit brenda vetë shoqërive.

Ky boshllëk gjeostrategjik është një derë e hapur për erërat që tashmë po tronditin stabilitetin e Ballkanit të brishtë Perëndimor, por edhe të vetë Bashkimit Evropian, forca e të cilit është padyshim jo vetëm në shoqërimin e shteteve të fuqishme ekonomikisht, por mbi të gjitha në bashkimin. të të gjitha shteteve – të mëdha dhe të vogla, të cilat gravitojnë në këtë hapësirë ​​evropiane.

Nuk duhet të harrojmë se BE-ja ka dy kufij, njëri është kufiri i jashtëm i BE-së dhe i dyti është kufiri i brendshëm, që është me vendet e Ballkanit Perëndimor. Ky është kufiri që në të ardhmen, deri në vitin 2030, të gjithë së bashku duhet të bëjmë që të mos ekzistojë më.

Të gjithë ne – si në Ballkanin Perëndimor ashtu edhe në Evropë – kemi nevojë për unitet dhe stabilitet, në mënyrë që të flasim për perspektiva individuale dhe të përbashkëta, dhe kjo është gjëja e parë që duhet marrë parasysh.

Ne punojmë në kuadër të nismës Ballkani i Hapur, në kuadër të procesit të Berlinit, ne theksojmë përfitimet e krijimit të një tregu të përbashkët rajonal, njohjen e diplomave, lejeve të punës, lëvizjen e lehtësuar të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve – por ne do të ketë gjithmonë synimin parësor – bashkimin në familjen evropiane të popujve dhe shteteve.

Lufta në kontinentin evropian ngriti alarmin se vetëm një Evropë e bashkuar, së bashku me Ballkanin Perëndimor brenda saj, është një Evropë e qëndrueshme dhe e sigurt. Çdo gjë tjetër është pjesë e zgjidhjes, dhe jo vetëm e zgjidhjës, e cila është e nevojshme për të gjithë ne.

Në këtë proces duhet stimuluar dhe mbështetur mbyllja e çështjeve dypalëshe kudo që është e nevojshme. Sepse ne kemi parë që bashkëpunimi mes dy shteteve është një motiv për një bashkëpunim më të gjerë, ashtu si një konflikt midis dy shteteve është shkas për keqkuptime më të gjera, të cilat lufta ruso-ukrainase e tregoi me reflektimet e saj.

Është mirë që rajoni dhe Evropa e kanë Marrëveshjen e Prespës si model të mirë për demokracinë funksionale, e cila promovon zgjidhjen e çështjeve të hapura përmes dialogut të hapur ndërmjet palëve.

Marrëveshja e Prespës gjithashtu i përgjigjet shqetësimeve të pothuajse të gjitha shteteve që kanë mosmarrëveshje të ngjashme që prekin çështjet e identitetit.

Sepse është një model diplomacie, zgjidhjet e së cilës nuk kërcënojnë, por përkundrazi mbrojnë dhe forcojnë përcaktimet identitare, të rëndësishme për një vend dhe një popull.

Nga shembulli ynë maqedonas, dua t’i them rajonit se është e rëndësishme të kemi lidership të guximshëm, por edhe strategjik, sepse kjo të çon në perspektivat e pritura dhe të dëshiruara.

Është treguar se zgjidhjet politike janë zgjidhje edhe për ekonominë, pra se edhe vendimet e vështira funksionojnë për ekonominë në drejtim pozitiv.

Pas Marrëveshjes së Prespës dhe fillimit të negociatave me BE-në, vitin e kaluar, në vitin më sfidues pas Luftës së Dytë Botërore, Republika e Maqedonisë së Veriut vitin e kaluar shënoi nivelin më të lartë të investimeve të huaja direkte dhe nivelin më të lartë të investimeve vendore dhe niveli më i lartë i mbështetjes për kompanitë vendase për ciklin e ri të investimeve. Pagat janë rritur ndjeshëm – paga minimale mbi 100 për qind krahasuar me periudhën para 5 viteve, niveli i pensioneve është rritur nga 40 deri në 50 për qind, për të njëjtën periudhë.

Kjo është padyshim rezultat i stabilitetit të arritur në vend, dhe kjo është edhe për shkak të forcimit të bashkëpunimit ekonomik në Ballkanin Perëndimor, që është një fakt që nuk ka qenë kurrë më i madh se sot.

Por kjo për shkak të marrëdhënieve të shkëlqyera me ekonomitë më të mëdha në botë dhe në Evropë, siç është ekonomia gjermane, dhe se bashkëpunimi i mirë u kurorëzua dje me një rezolutë të Bundestagut gjerman, e cila i dha mbështetje të qartë dhe pa hamendje integrimit të Maqedonisë së Veriut në BE me identitet, gjuhë dhe kulturë të mbrojtur.

Nuk ka asnjë njohje më të madhe se marrëdhëniet politike dhe ekonomike shkojnë paralelisht, pasi Gjermania është gjithashtu partneri ynë më i madh tregtar.

Nuk ka asnjë njohje më të madhe se marrëdhëniet politike dhe ekonomike që shkojnë paralelisht, pasi Gjermania është gjithashtu partneri ynë më i madh tregtar.

Tani vijmë te thelbi i kuptimit të bashkëpunimit rajonal.

Me përpjekje të përbashkëta, fillimisht tejkaluam krizën shëndetësore, e më pas u përballëm edhe me kulmin e krizës ekonomiko-energjetike gjatë dimrit, e cila solli rritje të çmimit të energjisë, ushqimeve, lëndëve të para, ndikoi në inflacion dhe ekonomia ndjehej e kërcënuar.

Nëse nuk do të kishim vendosur fort themelet e besimit të ndërsjellë, përmes nismës Ballkani i Hapur dhe procesit të Berlinit, sigurisht që do të ishim në një situatë më të vështirë se sot.

Por me veprim të përbashkët, solidaritet, mbështetje, ne zbutëm pasojat e këtyre krizave të alternuara dhe bashkëpunimi ynë tregon sukses.

Dhe nëse dikush ende pyet se si – përgjigja është para të gjithëve ne.

Shtetet në rajon kanë liderë politikë, të cilët kanë vendosur të çlirohen nga prangat e së shkuarës, të shikojnë nga e ardhmja dhe të punojnë për të: së bashku sot!

Procesi i Berlinit është i rëndësishëm sepse përfshin të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Në kuadër të këtij procesi u nënshkruan marrëveshje për njohjen reciproke të diplomave universitare, të cilat hapën mundësi të reja pune dhe shtuan mundësitë e jetesës për stafin profesional dhe qytetarët.

Nisma e Ballkanit të Hapur është një ide origjinale e Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut. Dhe rezultatet e tij maten me fakte.

Vitin e kaluar, eksportet e Maqedonisë së Veriut në Serbi u rritën me 50 për qind dhe në Shqipëri me 40 për qind. Dhe eksporti i tyre në vendin tonë është rritur krahasuar me 2019 dhe 2020.

Me shiritat e gjelbër në pikat kufitare, kamionët transportues të Qafë Than dhe Tabanocë lëvizin me kohë minimale të pritjes, që tani do të thotë se transporti i produkteve, përkatësisht importi është rritur shumëfish.

Një studim i Bankës Botërore tregoi se 70% e transportit në Ballkan shpenzohet duke pritur në kufij, vetëm 30% është në vozitje. Me futjen e shiritave të gjelbër, me heqjen e barrierave jotarifore, me lehtësimin e inspektimeve, realisht kemi përshpejtuar transportin dhe empirikisht është treguar se tregtia mes tre shteteve tona është rritur.

Gjithashtu, nëse në të kaluarën, që qytetarët të punonin në një nga vendet e Ballkanit të Hapur, ishte e nevojshme gjetja e një punëdhënësi, aplikimi për leje qëndrimi në bazë të një pune të fituar dhe ato procedura pritjeje zgjasnin disa muaj, tani e drejta e aksesit në tregjet e punës në të tre vendet është thjeshtuar ndjeshëm.

Numri i turistëve, për shembull, nga Serbia – në vendin tonë, në vitin 2022, krahasuar me vitin 2021, është rritur për 500 për qind.
Ky është një tjetër konfirmim se marrëdhëniet e shkëlqyera ndërmjet Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut ndikojnë në shkëmbimin e njerëzve, veçanërisht në rritjen e potencialit turistik dhe shkëmbimit.

Tregjet ekonomike të vendeve tona individualisht janë tregje të vogla, prandaj ne po avancojmë nismën për një treg të përbashkët rajonal. Kemi edhe një iniciativë për tërheqjen e përbashkët të investimeve të huaja direkte nga vendet më të zhvilluara. Me këtë, ne sigurojmë konkurrencë më të madhe në tregun evropian dhe bëhemi më tërheqës.

Në një kuadër më të gjerë rajonal, me Greqinë dhe Shqipërinë, ne tashmë po ndërtojmë lidhje të qëndrueshme për transportin e energjisë. Kanë filluar procedurat për ndërtimin e gazsjellësit të ri ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë, i cili do të lidhet me terminalet e LNG-së në Greqi, por edhe me gazsjellësit e tjerë që kalojnë përmes vendit tonë fqinj. Në Shqipëri po zhvillohen edhe diskutime për hapjen e një terminali të ri, i cili më pas do të lidhet me këta interkonektorë që do të kalojnë përmes Maqedonisë së Veriut.

Ne po zbatojmë gjithashtu një plan të qartë për të ndërtuar infrastrukturën rrugore – në lindje dhe në perëndim. Korridori 8 është bërë tashmë pjesë e korridoreve trans-evropiane, së bashku me Korridorin 10.

Ne po ndërtojmë një autostradë të re për në Shqipëri.

Ne po ndërtojmë një rrugë të shpejtë për në Bullgari si dhe një hekurudhë për në Bullgari.

Korridori 8 është me të vërtetë domethënës për Republikën e Maqedonisë së Veriut, sepse përveç aksesit në portin e Selanikut siç ishte e mundur vetëm deri më tani, ne kemi akses edhe në portet e Durrësit, Shqipëri dhe Burgasit, Bullgari.

Me këtë gjeografikisht jemi qendra e Ballkanit dhe me investimet në infrastrukturë, e them se vendi do të bëhet si një udhëkryq i vërtetë i korridoreve të transportit në Ballkan.

Kjo do të jetë një kontribut i madh në zhvillimin e ekonomisë dhe standardit të qytetarëve.

Le të jetë kjo një hyrje e mjaftueshme për debatin që vijon në kuadër të këtij sesioni, ku do të dëgjojmë përvojat e fqinjëve dhe miqve tanë rajonalë sepse jemi të gjithë së bashku këtu në rrugën e duhur të zhvillimit, dhe intensifikimit të bashkëpunimit rajonal.

Bashkëpunimi i vërtetë rajonal e mban rajonin të qëndrueshëm.

Na takon neve të marrim vendime me fokus të mprehtë, të cilat na çojnë në Bashkimin Evropian, sepse sfidat, siç thashë dje, janë mundësi dhe siç thashë, shanset tona unike janë sot.

Faleminderit!”